Tia cực tím ở mức rất cao trong những ngày nắng nóng gây nhiều tổn hại cho mắt, nên cần che chắn kỹ lưỡng mỗi khi ra ngoài, đồng thời tránh nhìn trực tiếp vào mặt trời để bảo vệ võng mạc.
Các tỉnh phía Nam đang trong đợt nắng nóng cực đỉnh của mùa hè. Nhiệt độ đo được ở Đồng Xoài, Bình Phước có lúc cao nhất lên đến 40 độ C. Nền nhiệt ở TP HCM thấp hơn một chút so với các tỉnh lân cận, nhưng cũng dao động 36–38,2 độ C. Do ảnh hưởng của tình trạng nóng lên toàn cầu, nền nhiệt trung bình ở khu vực Nam Bộ vượt cùng kỳ năm ngoái 0,7-1,5 độ.
Theo ghi nhận của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ, cường độ tia UV (tia tử ngoại) ở TP HCM những ngày qua thường xuyên duy trì mức báo động (từ 9-10), ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe người dân.
Bức xạ cực tím UV gây sạm da, lão hóa, bỏng nắng, ung thư da. Đây cũng là tác nhân gây hại mắt nghiêm trọng, dẫn đến hiện tượng đục thủy tinh thể và thoái hóa hoàng điểm – những bệnh mắt gây mù lòa hàng đầu hiện nay. Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo, từ mức 3 trở đi, tia UV đã bắt đầu tác động xấu đến cơ thể. Khi liên tục vượt ngưỡng, tia UV dễ gây tổn thương mắt và da nếu tiếp xúc trực tiếp, thường xuyên.
Thị lực bị ảnh hưởng dưới tác động của tia UV
Chỉ số UV càng cao, tia UV đến mặt đất càng nhiều thì thời gian làm tổn hại mắt càng ngắn. Theo Hội đồng Thị lực Mỹ (VCA), tia UV thường làm bỏng giác mạc sau 15 phút tiếp xúc liên tục, gây đau rát mắt hoặc các rối loạn như nhìn mờ, mất thị lực tạm thời, nhìn thấy hào quang, cảm giác như có di vật ở trước mắt, chảy nước mắt…
Khi tích tụ tại mắt, bức xạ tia cực tím (UVA) sẽ phá hủy các protein cấu tạo nên thủy tinh thể, làm chúng mất tính đàn hồi, co cụm lại, từ từ làm thủy tinh thể dày lên và trở nên mờ đục, khiến thị lực giảm. Tổ chức Y tế Thế giới ước tính, mỗi năm toàn cầu có khoảng 16 triệu người bị mù vì đục thủy tinh thể, 20% trong số này xuất phát từ việc tiếp xúc với tia UV trong ánh nắng mặt trời.
Đặc biệt, loại bức xạ có năng lượng cao – HEV hay còn gọi là ánh sáng xanh, chiếm đến 30% trong ánh nắng mặt trời còn tác động vào đáy mắt, làm suy thoái võng mạc, phá hủy lớp tế bào biểu mô sắc tố võng mạc RPE, gây thoái hóa hoàng điểm. Viện Mắt Mỹ (NEI) cho biết, ánh nắng mặt trời khiến mắt lão hóa nhanh, bệnh thoái hóa hoàng điểm đến sớm hơn và nặng thêm.
Với mắt người, vitamin A tham gia trực tiếp vào các phản ứng hóa học ở các tế bào que và nón ở võng mạc. Chất này còn tạo sắc tố võng mạc giúp điều tiết mắt và hỗ trợ mắt nhìn được trong điều kiện thiếu ánh sáng. Vitamin A cũng là một trong những thành phần cấu tạo và giúp phim nước mắt (màn nước mắt) dính vào bề mặt giác mạc. Nếu cơ thể bị thiếu hụt vitamin A, con người dễ mắc các bệnh liên quan đến mắt như quáng gà, tăng sản tế bào vảy gây tình trạng sừng hóa bề mặt, làm tổn thương và mất ổn định phim nước mắt từ đó gây khô mắt.
Nhiều công trình nghiên cứu về bệnh lý bề mặt nhãn cầu đã chỉ ra sự tương quan mật thiết giữa nước mắt và bề mặt nhãn cầu. Theo nguyên lý cấu tạo, nước mắt được tạo thành bởi ba lớp chất lỏng: dầu, nước và chất nhầy (mucin). Tình trạng ô nhiễm môi trường, không khí, ánh nắng, sử dụng máy tính, điện thoại hoặc stress đều sẽ gây ra sự giảm tiết nước mắt. Sự biến đổi này dẫn đến mất cân bằng cho bề mặt nhãn cầu, khiến giác mạc bị tổn thương. Từ đó hình thành các triệu chứng như khô mắt, mệt mỏi mắt, cảm giác vật lạ trong mắt, mờ mắt, đau mắt, sợ ánh sáng, nặng, ngứa, khó chịu mắt, ghèn mắt, chảy nước mắt và sung huyết.
Nghiên cứu của Nhật Bản trên các bệnh nhân mắt cho thấy vitamin A giúp mắt tổng hợp và ổn định MUC 16, là loại mucin giúp nước mắt dính chặt vào bề mặt giác mạc, đồng thời hỗ trợ tổng hợp chất nhờn trong mắt và thúc đẩy quá trình lành biểu mô. Hai cơ chế này giúp phục hồi các tế bào biểu mô giác mạc và sửa chữa những hư hỏng ở lớp mucin, nhờ vậy cải thiện tình trạng khô mắt và điều chỉnh thị lực. Sau thí nghiệm, các tình nguyện viên đã cải thiện hơn 10 triệu chứng liên quan tới khô mắt.
Nghiên cứu cũng cho thấy không có các biến cố bất lợi nghiêm trọng cũng như phản ứng có hại của vitamin A đối với mắt. Các nhà khoa học kỳ vọng nghiên cứu này hiệu quả trong điều trị các bệnh về mắt, đặc biệt là do thiếu hụt vitamin A.
Cao Khẩm
